Bevolkings-vooruitzichten.

Bevolkingsvooruitzichten zijn geen glazen bol voorspellingen. Het is een berekende inschatting, op basis van wat we vandaag weten, van de toekomstige overlijdens, geboortes en verhuisbewegingen. Het zijn gemeentespecifieke bevolkingsvooruitzichten, daarbij wordt voor elke gemeente vertrokken van de bevolkingskenmerken en – tendensen van die gemeente. Het profiel (qua geboorte, overlijden en verhuisbewegingen) van een grootstad verschilt immers wezenlijk van een plattelandsgemeente. Niet alles is even makkelijk te ‘berekenen’ omdat bevolkingstrends worden beïnvloed door onvoorspelbare maatschappelijke fenomenen, zoals een economische crisis of onrust in buitenlandse conflictgebieden of een pandemie zoals COVID-19.

Bevolkingsvooruitzichten stelt het beleid in staat om proactief in te spelen op bevolkingstendensen.

Voor de vooruitberekening van de bevolking en van de huishoudens is een ‘microsimulatiemodel’ (DEMUS-FLANDERS) ontwikkeld. Het vertrekpunt van de simulatie is een basisbestand met alle personen en huishoudens aanwezig in het Vlaamse Gewest op 1 januari 2023. Dat bestand bevat naast kenmerken zoals leeftijd en geslacht ook de verwantschapsrelaties in het huishouden. De simulatie bestaat erin dat de personen van het basisbestand doorheen de tijd van kenmerken (kunnen) veranderen: ze verouderen, krijgen kinderen, verhuizen, gaan samenwonen met een partner of gaan weg bij hun partner. Er komen personen bij in het Vlaamse Gewest door geboorte of immigratie (uit een ander gewest of ander land) en er gaan personen weg uit het Vlaamse Gewest door sterfte of emigratie (naar een ander gewest of ander land). Door al deze veranderingen van jaar tot jaar in te schatten worden als het ware toekomstige levenslopen voor alle (nieuwe) inwoners van het Vlaamse Gewest gecreëerd.

Veranderingen bij de ene persoon kunnen gevolgen hebben voor andere personen. Zo zal het vormen van een paar uiteraard altijd gevolgen hebben voor minstens 2 personen. Sterfte impliceert een verandering in de huishoudpositie van de verweduwde partner die alleenwonend of alleenstaande ouder wordt. Deze veranderingen worden in de simulatie verwerkt door het wijzigen van de verwantschapsrelaties naar aanleiding van een gebeurtenis.

Voor alle veranderingen die gesimuleerd worden, werden de kansen geschat uitgaande van trends in het verleden. 

De vooruitberekening werden uitgevoerd door Statistiek Vlaanderen. Meer info over methodologie en alle cijfers in detail vind je hier.

Wist je dat het Planbureau in 1985 voorspelde dat België nooit 10 miljoen inwoners zou tellen? Vandaag zijn we met bijna 12 miljoen Belgen. Anders gezegd: bevolkingsvooruitzichten moeten met de nodige omzichtigheid worden gebruikt.

In een steeds veranderende maatschappij hebben bevolkingsvooruitzichten een beperkte houdbaarheidsdatum. Om de drie jaar worden nieuwe vooruitzichten op gemeentelijk niveau berekend, om een zo correct mogelijk beeld van de toekomst te blijven hebben.

Bevolkingsvooruitzichten mogen niet té ver vooruitblikken om betrouwbaar te blijven: doorgaans is het eerste projectiejaar meer betrouwbaar dan het laatste. De hypothesen die in deze vooruitzichten worden gehanteerd, steunen in grote mate op algemene beredeneerde en goed onderbouwde tendensen. De hypothesen inzake sterfte, vruchtbaarheid en migratie werden afgetoetst met verschillende experten bij het Federaal Planbureau, Statbel, IWEPS, BISA en academici.

De hypothesen zijn gebaseerd op demografische evoluties uit het verleden en eventuele beredeneerde wijzigingen hierin. Die demografische evoluties werden sterk vertekend door de COVID-19-pandemie: Internationale migratie werd verhinderd, gezinsformatie getemperd, ontbinding soms in de hand gewerkt, ….. De hypothesen zijn daarom (grotendeels) gebaseerd op de trends die waarneembaar waren voor die pandemie. Statistiek Vlaanderen stelt daarbij dat het demografisch gedrag van vóór de pandemie terug hervat wordt. In 2022 brak de oorlog in Oekraïne uit, met een stroom van vluchtelingen naar Europa tot gevolg. Bij gebrek aan een basis voor hypotheseopbouw rond deze bevolkingsgroep en omwille van hun grote impact op sommige gemeenten, heeft Statistiek Vlaanderen ervoor gekozen de Oekraïense ontheemden buiten de berekeningen van de vooruitzichten te laten. De populatie van Oekraïense ontheemden aanwezig op 1 januari 2023 wordt constant gehouden in de tijd: ze ondergaan, naast veroudering (en eventuele sterfte), geen enkele demografische transitie en we houden ook geen rekening met eventuele bijkomende immigratie.

Voor Gent leggen we de focus op periode 2024-2033. Het eerste projectiejaar is 2024. In de grafieken worden wel de vooruitzichten tot 2040 meegegeven.

Voor de vooruitzichten van de huishoudens is een typologie van huishoudens en huishoudposities ontwikkeld die verwant is met de LIPRO-typologie, maar toch anders. LIPRO vertrekt van de referentiepersoon van het huishouden. In de DEMUS FLANDERS microsimulatie is er geen referentiepersoon en alle verwantschapsrelaties worden in overweging genomen. Er kunnen verschillende paren aanwezig zijn in eenzelfde huishouden. Om methodologisch-technische redenen werden enkel de partners van verschillend geslacht (heteroseksuele paren) geïdentificeerd, zowel bij de waarnemingen als bij de vooruitzichten. Partners van hetzelfde geslacht kunnen uiteraard in eenzelfde huishouden wonen, maar werden niet gespecificeerd als paar, ook niet als ze gehuwd zijn. De huidige ontwikkeling van het model laat een simulatie van het aantal en de samenstelling van homoseksuele paren niet toe.